Wszystkie szczęśliwe rodziny są do siebie podobne, każda nieszczęśliwa rodzina jest nieszczęśliwa na swój sposób. Ten cytat z „Anny Kareniny” doskonale pasuje do powieści Elif Shafak, które często dotyczą właśnie problemów rodzinnych. Relacje rodziców z dziećmi w książkach brytyjsko-tureckiej pisarki często naznaczone są bolesnymi wspomnieniami i kryją w sobie wiele sekretów. Trudności, przez które przechodzą bohaterowie, nadają opowieściom charakteru i sprawiają, że są one wyjątkowe – tak, jak wyjątkowe zdaniem Tołstoja są nieszczęśliwe rodziny.
„Czarne mleko” (tłum. Natalia Wiśniewska) – rozterki pisarki rozdartej pomiędzy macierzyństwem a karierą
W autobiograficznej powieści, stanowiącej poniekąd formę terapii, Elif Shafak oddaje głos różnym częściom swojej osobowości. Harem Calineczek przejmuje kontrolę nad umysłem autorki, doprowadzając do walki pomiędzy ambicjami i niezależnością a instynktem macierzyńskim. Przebieg i wynik tej walki nie są oczywiste.
W „Czarnym mleku” autorka podąża również tropem znanych kobiecych postaci ze świata literatury. Przywołując ich sylwetki, Shafak pokazuje, że posiadanie potomstwa jest indywidualnym wyborem każdej artystki. Macierzyństwo może inspirować i wyzwalać twórczą energię, lecz może również stanowić ogromne obciążenie, zwłaszcza w sytuacji, kiedy wszystkie obowiązki związane z wychowaniem dzieci przypadają w udziale wyłącznie kobiecie.
Wielogłos tej barwnej powieści cichnie w momencie, gdy autorka opisuje swoje zmagania z depresją poporodową. Calineczki stają się zakładniczkami złego dżina – Lorda Potona, co w metaforycznym sensie może oznaczać zatracenie swojego wewnętrznego „ja”. „Czarne mleko” to tekst o trudach macierzyństwa, lecz również o tym, jak powrócić do stanu harmonii i pogodzić różne życiowe role.
„Bękart ze Stambułu” (tłum. Michał Kłobukowski) – cztery matki i życie z piętnem nieślubnego dziecka
„Bękart ze Stambułu” jest opowieścią o nieplanowanym, przedwczesnym i będącym wynikiem traumatycznych okoliczności rodzicielstwie. Kiedy dziewiętnastoletnia Zelicha dowiaduje się, że jest w ciąży, próbuje dokonać aborcji, jednak tajemnicze wydarzenie sprawia, że do zabiegu nie dochodzi. Kobieta przyjmuje więc wobec swojej córki Asyi rolę ciotki – jednej z czterech. Dziewczynka wychowuje się w domu pełnym ekscentrycznych żeńskich osobowości.
Elif Shafak opisuje w tej powieści skomplikowane relacje matki i córki, które, pomimo wytworzonego przez lata dystansu, poszukują wzajemnej bliskości i nici porozumienia.
„10 minut i 38 sekund na tym dziwnym świecie” (tłum. Natalia Wiśniewska) – religia ważniejsza niż własna córka
Podobnie jak w „Bękarcie ze Stambułu” w powieści „10 minut i 38 sekund na tym dziwnym świecie” pojawia się motyw matki, która stała się w oczach własnej córki ciotką. Nowo narodzona Leyla zostaje odebrana Binnaz, swojej rodzicielce, i przekazana Suzan, pierwszej żonie ojca. Podejmując tę decyzję, a w późniejszych latach broniąc wuja, który skrzywdził jego córkę, Haroun, ojciec Leyli, powołuje się na wolę Allacha. Zapatrzony w święte przykazania nie dostrzega – lub nie chce dostrzec – cierpienia własnego dziecka.
„10 minut i 38 sekund…” to opowieść o tym, jak ważnym fundamentem w życiu każdego człowieka jest rodzina. Brak wsparcia i miłości w dzieciństwie może prowadzić do trudności w dorosłym życiu, co obrazują losy Tequili Leili.
„Czterdzieści zasad miłości” (tłum. Ewa Elżbieta Nowakowska) – macierzyństwo, które przesłania inne aspekty życia
„Czterdzieści zasad miłości” to historia rodziny pozornie idealnej. Ella Rubinstein, niespełna czterdziestoletnia pani domu, która od lat poświęca się wychowywaniu dzieci i gotowaniu wykwintnych posiłków, pod wpływem lektury „Słodkiego bluźnierstwa” uświadamia sobie, że w jej życiu brakuje miłości. Ewolucję w myśleniu bohaterki pokazuje jej relacja z córką. Ella sprzeciwia się małżeństwu Jeannette z chłopakiem, którego dziewczyna zna dosyć krótko, z biegiem czasu bohaterka zaczyna zwierzać się córce z własnych porywów serca i szalonych decyzji.
Rodzicielstwo i prowadzenie domu jako jedyne życiowe cele w przypadku Elli okazują się niewystarczające. Ta powieść o szkatułkowej konstrukcji przedstawia nieskazitelną fasadę, pod którą kryją się problemy takie jak samotność i pustka.
„Wyspa zaginionych drzew” (tłum. Natalia Wiśniewska) – odcięcie od korzeni i samotne ojcostwo
W „Wyspie zaginionych drzew” Elif Shafak opisuje relacje nastoletniej Ady z ojcem, Kostasem, które po śmierci matki zaczynają się psuć. Zbuntowana dziewczyna ma żal o to, że tak mało wie o przeszłości swoich rodziców. Wszystko zmienia się wraz z przyjazdem ciotki Meryem. Przybliża ona siostrzenicy cypryjskie zwyczaje i przepisy, a także opowiada o dramatycznym konflikcie pomiędzy Grekami i Turkami. Poznawszy historię wyspy, Ada jest w stanie lepiej zrozumieć ojca i poradzić sobie z emocjami towarzyszącymi jej po śmierci matki.
„Wyspa zaginionych drzew”, łącząca w sobie różne perspektywy, miejsca i historyczne momenty, jest poniekąd opowieścią o dziedziczeniu traum. Bolesna przeszłość rodziców może mieć wpływ na ich dzieci, jednak, jak pokazała historia Ady, utrzymywanie jej w sekrecie również nie jest dobrym rozwiązaniem.
