10 minut i 38 sekund na tym dziwnym świecie

„10 minut i 38 sekund na tym dziwnym świecie” to jedna z tych książek, o których chce się dużo napisać, ale nie można znaleźć na to odpowiednich słów. Fabułę można zwięźle opisać jako „umierające myśli zamordowanej prostytutki”, ale oznaczałoby to pozbawienie tej historii całej cudownej złożoności i precyzyjnie narysowanych charakterystyk. Ta książka to po prostu coś więcej. W większości była to niezmiernie przyjemna lektura, którą zepsuła jedynie chwiejna zmiana tonu w drugiej części, ale o tym później. Powieść Elif Shafak porusza takie tematy, jak przemoc wobec kobiet i mniejszości, struktury patriarchalne, indoktrynacja i ucisk religijny (ale także religia jako źródło siły), dyskryminacja osób queer i trans, migracja, nierówność społeczna, korupcja, brutalność policji i zawirowania polityczne. Brzmi to strasznie i nie da się ukryć, że opisane w tej książce historie są przerażające – tym bardziej, że dzieją się one nawet dziś. Ta książka miejscami przytłacza, chwyta za serce i sprawia, że czuje się dyskomfort. Ale jest w niej też nadzieja, przyjaźń i miłość. Dla mnie ta książka potwierdza, jak wyjątkowe jest życie. Odpowiada na pytanie – co to znaczy być żywym? Jednocześnie stawia pytanie – co możemy zrobić, żeby świat był bardziej inkluzywny? Pierwsza część poświęcona jest Leili. Życie przelatuje jej przed oczami, kiedy mózg powoli umiera. Każda minuta otwiera nowy rozdział, który zaczyna się od sugestywnej pamięci sensorycznej. Ta część była niezwykła. Pełna opisów, barw, zapachów i tekstur. A poza Leilą, rolę głównego bohatera odgrywał Stambuł. Miasto iluzji, pełne historii i kultury. Niestety, kiedy w końcu mózg kobiety przestaje działać, a jej pięciu przyjaciół, o których wiemy niewiele, zostaje, aby dokończyć jej historię, następuje poważna różnica w stylu pisania i narracji. Była ona na tyle rażąca, że nie mogę tego zignorować. Reszta książki przypomina szaloną eskapadę, gdy przyjaciele stawiają sobie za cel zapewnienie martwemu ciału Leili bardziej odpowiedniego miejsca spoczynku niż to wyznaczone przez miasto. Ton całej historii zmienił się od poważnej, nieco baśniowej literatury, do zabawnej przygodówki. To spowodowało we mnie pewien dysonans, przez co czytało mi się tę książkę dość nierówno. Nie mogę niestety powiedzieć, że była to książka bez wad, nie była ona idealna. Jednak była to książka, która poruszyła mnie niemal do łez, która mnie rozgniewała i pocieszyła. Przede wszystkim sprawiła, że pokochałam tych bohaterów ze wszystkimi ich dziwactwami, wadami i hojnością ducha.

Przyznam szczerze, że po dotarciu do ostatniej strony miałam ochotę zacząć od początku. Dawno nie czytałam czegoś, co zachwyciłoby mnie równie mocno, nie tylko z uwagi na interesującą fabułę i poruszane kwestie, ale również ze względu na wyjątkowy styl pisania. Proza Elif Shafak jest absolutnie zachwycająca - czuła, dojrzała i liryczna. Każda strona to bogactwo obrazów, zapachów i smaków oraz pięknych metafor. Doskonały przykład prozy, która dociera w najdalsze zakamarki duszy i serca, zostawiając w nich ślad. Elif Shafak wspaniale pisze o Stambule - mieście balansującym na krawędzi tradycji i nowoczesności, pełnym złudnych obietnic, w którym mieszają się zapach małż smażonych na ulicznych straganach, smak soli niesionej przez wiatr znad wód Bosforu, nawoływania do modlitwy, gruchania gołębi i klaksony samochodów. Wyjątkowe literackie doznanie. "10 minut i 38 sekund na tym dziwnym świecie" to dojrzała, mądra i przepięknie napisana książka - hołd dla przyjaźni, która daje schronienie i poczucie bezpieczeństwa na wzburzonych wodach życia. Autorka stworzyła słodko-gorzką opowieść o szukaniu własnego miejsca, nadziei, poczuciu tożsamości i odwadze potrzebnej by móc żyć w zgodzie z samym sobą nawet za cenę społecznego odrzucenia. Dla mnie - wielkie odkrycie. Jestem zachwycona (również wspaniałą okładką, która dorównuje kroku prozie Elif Shafak) i serdecznie polecam. Warto.